Ý nghĩa của bàn thờ thiên trong phong tục thờ cúng của người Việt
Cây hương đá hay còn gọi là bàn thờ thiên là một vật dụng quen thuộc trong đời sống tâm linh của người Việt khi có thể dễ dàng nhìn thấy vật này ở nhiều nơi như sân vườn, đường xá hay các khu nhà thờ, từ đường của dòng họ… Tuy nhiên, người ta thường nghĩ rằng đây chỉ là một vật dụng thông thường sử dụng trong thờ cúng mà không biết rằng bàn thờ thiên còn có nhiều ý nghĩa khác khác trong phong tục thờ cúng. Hãy cùng Đá Mỹ Nghệ Hà An tìm hiểu điều đó trong bài viết dưới đây.
Ý nghĩa của bàn thờ thiên trong phong tục thờ cúng của người Việt
Bàn thờ thiên là một vật dụng sử dụng trong thờ cúng đã có ở nước ta từ rất lâu, bàn thờ thiên thường có hình dạng là một trụ đá cao khoảng tầm 107cm hoặc 127cm. Trên trụ được làm rộng ra như mặt bàn thờ vuông, có thành ở đằng sau và 2 bên. Mặt bàn thờ dùng để đặt bát hương, lọ hoa, dĩa trái cây, trà nước, hoa quả.
Bàn thờ thiên trong phong tục thờ cúng
Trong đời sống tâm linh, tín ngưỡng của người Việt thì hình tượng cây hương chính là sự kết nối giữa trời và đất, giữa âm và dương. Ngoài ra đây còn là biểu trưng từ trục vũ trụ là cột nối giữa trời với đất, giữa cõi âm và cõi dương. Giúp truyền tải thông điệp thiêng liêng giữa các thế giới, giữa chốn âm dương và giữa con người thần linh hay ma quỷ. Theo tín ngưỡng xưa thì “Thiên” tức là trời là ngọn nguồn sản sinh ra vạn vật nên có vị trí quan trọng nhất trong tín ngưỡng dân gian thờ cúng. Được xếp trước Phật, thứ tự người dân ta thờ bái là: “Trời – Phật – Thánh – Thần”. Chính vì thế mà việc lập bàn thờ ngoài trời thông thường sẽ là việc đầu tiên của mỗi người, mỗi nhà .
Ý nghĩa của bàn thờ thiên trong phong tục thờ cúng của người Việt
Bàn thờ thiên ngoài trời thường có ở đâu
Hầu hết ta có thể dễ dàng bắt gặp hình ảnh cây hương ngoài trời ở bất cứ vùng miền nào của nước ta. Đa phần các nơi đều có phong tục lập bàn thiên thờ cúng ngoài trời ,vì đó là một trong những phong tục tín ngưỡng của người Việt ta.
Các mẫu bàn thờ thiên thông thường
Mẫu có mái che:
Bàn thờ thiên thường gặp
Được mô phỏng giống hệt một ngôi nhà nhỏ có mái trước và mái sau. Phần mái có thể một mái hoặc hai mái là đẹp nhất. Cây hương có mái che thường có kích thước lớn hơn để đỡ mái che. Nếu không làm kích thước đủ lớn thì khung thờ sẽ rất nhỏ, không có diện tích để bày bát hương và đồ cúng lễ. Họa tiết trên nóc (đỉnh) cây hương thường được chạm khắc, trang trí một phù điêu mặt nguyệt ở chính giữa; cặp phù điêu rồng (hoặc phượng) chầu hai bên mặt nguyệt. Phía giữa các mái có lớp cổ đảng. Ở mặt diện, 2 bên cột được trang trí đôi rồng chầu (cũng có thể là đôi phượng chầu) hoặc đôi cây tùng, cây mai được đắp nổi hoặc vẽ màu.
- Phần bài vị : Ba mặt kín hoặc bán kín được gắn vào 4 cột nhỏ.
- Kích thước: Mặt bàn có thể làm vuông 81cm, vuông 89cm, vuông 97cm hoặc vuông 107cm.
- Chiều cao đến mặt bàn cũng thường là 107cm, 117cm hoặc 127cm.
Ý nghĩa của bàn thờ thiên trong văn hoá thờ cúng của người Việt
Mẫu không có mái che:
Bàn thờ thiên không có mái che
Đây là mẫu sản phẩm không có mái che (cây hương tam sơn). Chỉ đơn giản là 1 mặt bàn có hình vuông, được đặt trên một cây trụ xây bằng xi măng, sắt hoặc đá.
- Phần bài vị : thường là một tấm đá ở phía sau trạm hoa văn, hai bên có hai con rồng mây
- Kích thước: Mặt bàn vuông thường là 60cm, vuông 69cm hoặc chiều mặt 69cm, chiều hông 60cm.
- Chiều cao đến mặt bàn thường là 107cm, 115cm hoặc 126cm.
Bàn thờ thiên ngoài trời thờ ai?
Mỗi người có sự khác nhau về tín ngưỡng, vì thế mà họ có thể thờ các vị thần, thánh khác nhau. Về cơ bản thì cây hương thờ ngoài trời thường là thờ những vị sau:
1.Thờ trời đất:
Hình tượng cây hương như một cột trụ thông thiên nên có nhiều nơi thời trời đất đơn giản chỉ là cầu mong đất đai màu mỡ, mưa thuận gió hòa.
Bàn thờ thiên thờ ai?
- Thờ Mẫu cửu trùng thiên – Mẫu cửu trùng – Mẫu bán thiên
Từ xa xưa thì Mẫu Cửu Trùng Thiên được xem là một vị thánh mẫu có vị trí đứng đầu Thiên phủ do chính Thiên phủ chí tôn sắc lệnh nên. Mẫu được ngự trên chín tầng mây để cai quản Tiên cung, lục cung và sáu viện, bao gồm hết thảy những vị Tiên thánh trên trời. Mẫu Cửu Trùng Thiên không giáng trần nên không xuất hiện những cổ tích về Mẫu. Mẫu Liễu Hạnh đã soán ngôi của Mẫu Cửu Trùng Thiên trở thành vị Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên. Khi đó, xuất hiện Tam Tòa Thánh Mẫu cụ thể như sau:
- Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên
- Mẫu Đệ Nhất Thượng Ngàn
- Mẫu Đệ Tam Thoải Phủ
Mẫu Cửu Trùng Thiên được thờ ở ngoài trời với tên gọi là ban Mẫu Cửu Trùng Thiên hoặc ban Mẫu bán Thiên. Thông thường, ở các đền ở phủ đều có sự xuất hiện của bàn thờ Mẫu Cửu Trùng Thiên ngoài trời.
Một số kinh nghiệm chọn cây hương thờ mẫu cửu
Để chọn cây hương thờ mẫu cửu cho phù hợp với tín ngưỡng và nghi lễ, người lựa chọn cần phải có kinh nghiệm nhất định. Theo đó, cần lựa chọn theo những tiêu chí khác nhau như: Đồ thờ nào nên đặt trên cây hương thờ mẫu cửu. Sau khi lựa chọn cây hương thờ mẫu cửu phù hợp để đặt ngoài trời thì vấn đề quan trọng được đông đảo mọi người thắc mắc đó chính là đặt những đồ thờ nào nên cây hương này. Đồ cúng đặt lên cây hương có đa dạng và nhiều thứ khác nhau.Tuy nhiên, những điều quan trọng không thể thiếu trong cây hương thờ mẫu từ đó chính là: Một bình bông, một mâm quả, một cây dầu và bát nước.
Bàn thờ Mẫu Cửu Trùng Thiên bằng đá
- Thờ các vị thổ công, thổ địa, thổ kỳ
Có nhiều nơi thường sử dụng ban thờ ngoài trời để thờ cúng các vị thổ công, thổ địa, thổ kỳ. Thổ Công là vị thần coi sóc nhà cửa, Thổ Địa là vị thần coi việc bếp núc và Thổ Kỳ là vị thần coi việc chợ búa.
Am thờ ngoài trời, Am thờ ngoài trời bằng đá
- Thờ thành hoàng làng
Có một số địa phương, làng quê lại dùng cây hương để thờ cúng thành hoàng làng, người khai quật ra làng đó để tỏ lòng biết ơn và mong được phù hộ, che chở.
Bàn thờ thiên bằng đá, cây hương bằng đá đẹp
- Thờ tiền chủ
Cũng có nơi quan niệm rằng, cây hương ngoài trời là nơi để thờ tiền chủ .Nghĩa là người chủ đầu tiên của ngôi nhà. Theo người xưa ngôi nhà thì sẽ thay đổi theo thời gian nhưng ở tại cõi âm thì người tiền chủ vẫn luôn nhớ về ngôi nhà xưa của họ. Chính vì thế các chủ ở sau không muốn bị vong hồn của người tiền chủ quấy rối nên lập một bàn thờ ngoài trời để thờ tiền chủ cho riêng gia đình mình.
Bàn thờ thiên thờ cúng ngoài trời
Nói tóm lại thì ban thờ ngoài trời dùng để thờ ai thì còn tùy thuộc vào tâm linh, tín ngưỡng của từng người. Họ tin tưởng và muốn nhờ cậy vào vị thần nào thì họ nên lập bàn thờ để thờ vị đó.
Nên xây bàn thờ thiên ngoài trời bằng vật liệu gì?
Chúng ta có thể xây bàn thờ thiên bằng các vật liệu khác nhau như: bê tông xi măng hay đá nguyên khối. Theo quan điểm của chúng tôi thì xây bàn thờ thiên bằng đá có lẽ sẽ là lựa chọn tối ưu nhất. Dưới đây là một số những ưu điểm khi xây cây hương ngoài trời bằng đá:
- Độ bền cao: Được làm từ những khối đá xanh tự nhiên nên có độ cứng rất cao.Vì vậy nó có thể chống chịu mọi điều kiện thời tiết xấu và trong môi trường khắc nghiệt. Do đó nếu xây cây hương đá chúng ta sẽ không phải lo đến vấn đề thay, sửa cây hương
- Mẫu mã đẹp: Vì bản chất là đá cứng mà cây hương đá ngoài trời thường được thợ cắt gọt theo từng tấm vuông vức rồi ghép lại. Ngoài ra nó còn được chạm khắc kỳ công và tỉ mỉ cùng những họa tiết hoa văn mang nhiều ý nghĩa như tùng, cúc, trúc, mai hay long, ly, quy, phượng…tùy vào yêu cầu của gia chủ .
- Dễ dàng vệ sinh: Mặt đá bóng chịu mài mòn cao dễ dàng vệ sinh lau chùi hoặc rửa.Mọi bụi bẩn chỉ cần sau một trân mưa rào phần bụi bám vào am thờ đá ngoài trời sẽ được rửa trôi một cách nhẹ nhàng.
- Giá thành hợp lý: Chi phí xây bàn thờ thiên đá không hề cao so với chất lượng, bền đẹp của chính sản phẩm đó mang lại.
- Kích thước bàn thờ thiên ngoài trời
Cây hương ngoài trời dùng để thờ trời đất, thần linh, tiền chủ của mảnh đất. Thuộc về thế giới tâm linh, âm trạch nên khi xây bàn thờ thiên ta dùng kích thước theo thước Lỗ Ban 39 cm.
Thước lỗ ban xây bàn thờ thiên ngoài trời
- Cách chọn hướng khi lập ban thờ thiên ngoài trời để thờ cúng
Việc thờ cúng ban thờ thiên là tùy theo nhu cầu và tín ngưỡng tâm linh của từng người, vì vậy mà hướng đặt cũng sẽ khác nhau tùy vào tuổi của gia chủ. Tốt nhất gia chủ nên nhờ thầy phong thủy xem mệnh và dùng La bàn để đặt cho chuẩn xác.
- Cách đặt ban thờ thiên ngoài trời để thờ cúng
Vì đặt ở ngoài trời và thờ thiên địa, bốn phương tám hướng đều là trời đất nên hướng đặt cây hương không cần quá cầu kỳ.Nhưng cần đặt ở vị trí thoáng đãng, nhiều ánh sáng tránh nơi tối tăm. Nếu có sân thì nên đặt ngoài sân và có hướng đối diện với hướng người đứng vái trời đất, nếu là nhà tầng có thể đặt trước lan can tầng nào thoáng, sáng… Ở thành phố, nhà cửa san sát không có nhiều không gian nên phải chọn những cây hương có kích thước nhỏ. Vị trí đặt thường ở ngoài hiên, ban công hay sân thượng. Ở vùng quê, nông thôn đất đai rộng rãi nên gia chủ có thể tùy ý chọn cây hương có kích thước lớn để thờ cúng.
- Văn khấn cúng ban thờ thiên ngoài trời
Dưới đây chúng tôi đã tổng hợp các bài văn khấn dùng để cúng ban thờ ngoài trời. Mời Quý vị và các bạn xem hoặc tải về để tiện cho việc cầu khấn sau này:
- Văn khấn bàn thờ thiên địa ngoài trời
- Văn khấn Thánh Mẫu cửu trùng thiên
- Văn khấn Thành hoàng làng
- Văn khấn thờ Tiền chủ
Hy vọng bài viết sẽ giúp quý vị hiểu biết nhiều hơn về phong tục thờ cúng của nước ta. Đồng thời giải đáp được phần nào những thắc mắc về vấn đề xây ban thờ ngoài trời của các bạn. Nếu quý vị có nhu cầu xây bàn thờ thiên ngoài trời bằng đá hãy liên hệ ngay với chúng tôi theo số điện thoại: 0904.255.468 để được tư vấn. Ngoài ra chúng tôi còn chuyên nhận chế tác, thiết kế, thi công các sản phẩm tâm linh bằng đá như: Lăng mộ đá, Đồ thờ đá, linh vật đá….
Thông tin liên hệ:
- Cơ cở đá mỹ nghệ Hà An
- Địa chỉ: Ninh Vân, Hoa Lư, Ninh Bình
- Điện thoại:0904. 255. 468
- Gmail: maumodadepninhvan@gmail.com
Cảm ơn quý khách đã quan tâm đến sản phẩm và dịch vụ của chúng tôi!
Trân trọng!
